Badago zerbait Euskadi gainerako norako turistikoetatik bereizten duena: gastronomiarekin duen lotura handia. Kultura, ingurunea, historia, tradizioak… zuzenean lotuta daude sukaldaritzako artearekin. Hori da geure herriarekin zerikusia duen guztia kohesionatu eta zentzua ematen dion haria. Bata eta bestea, elkarrekin doaz beti.

Euskal gastronomiaren erroak ohitura tradizionalenetatik datoz. Itsasoan hilabeteak –edo baita urteak ere– ematen zituzten arrantzale haiengandik datoz, gure herrira kalitatezko arraina ekartzen zuten haiengandik, gero emakumeek prestatzeko edo kontserbak egiteko. Baina baita baserritarrengandik ere, baserrian esklusiban lan egiten zutenak, familiarekin, inoiz ez zedin falta produktu freskorik: haragia, barazkiak, gazta, etab.

Eta zer esanik ez mahats bilketako lan neketsuari buruz, mahatsa ardorik onena egiteko landu eta biltzeko lan neketsuari buruz. Horri esker, nazioartean aintzatetsitako ardoak ditugu, eta, txakolina, adibidez, gure nortasunaren ikur bihurtu da. Tradizio horretatik sortu dira paisaia ikusgarriak eta gure inguruko upeltegirik onenak.

Produktua zaintzea eta mimatzea da euskal kulturan mantendu den gauzetako bat, eta horrekin identifikatzen gara gehien. Hortik datoz errezeta handienak, gure amamek edo amonek egiten zizkigutenak eta dizkigutenak, behar den denbora guztia eskainiz. Belaunaldiz belaunaldi transmititu diren errezetak dira, eta gaur egun jatetxe garrantzitsuenetan dastatu daitezke, sukaldari onenek prestatuta.

Txikiteoa (poteoa), Sasikoipatsuko txistorra tipikoa, inauterietako tostadak, pintxotan ibiltzea, txotx ospetsua (upelaren txorrota irekitzea, sagardoa edalontzietan zerbitzatzeko), azoketako taloa eta txakolina… Euskadin sozializatzeko era erakusten duten adibideetako batzuk baino ez dira horiek. Jai eta ospakizun guztiak gastronomiarekin lotuta egon izan dira eta daude. Solstizioa, herriko jaiak, santuak eta patroiak… eta baita "San nahi dudalako" ere, hemen dena ospatzen da kalitatezko janariarekin! 

Formak aldatu dira, baina ez moduak. Ekoizleek produktua kontu berarekin zaintzen jarraitzen dute, errezetek beren esentzia eta dedikazioa mantentzen dituzte, gure gastronomiak gozamen iturri izaten jarraitzen du. Euskal gastronomiaren identitate diren balioek bere horretan irauten dute, eta nabaritzen da hemen jaten duzunean. Galdu egingo duzu?